Mona Lisa, alias Yugo GV

Na een maand te hebben vertoefd in Noordwest-Europa ben ik weer terug in Zuidoost-Europa. Zo noemen Kroaten dit deel van Europa graag, want dat klink beter dan Oost-Europa of Balkan. De frase "dit deel van Europa" is trouwens ook populair. De hoogste kathedraal, het rijkste volk, de duurste film, het grootste winkelcentrum ...in dit deel van Europa. In dit deel van Europa bestaan nauwlijks of geen tandoorirestaurants, wokpaleizen, ramsjwinkels, Chinese supermarkten, lachende verkoopsters. Er is ook van alles wel, maar ik zit nog teveel in de culture shock om het daar over te hebben. Daarom trap ik het nieuwe seizoen van Balkan in beeld af met melancholisch nieuws. Time Magazine heeft de Yugo GV opgenomen in de lijst van 50 slechtste auto's ooit, maar noemt hem de Mona Lisa onder de brakken. Zo heeft hij achterruitverwarming om te voorkomen dat je koude handen krijgt bij het aanduwen. Yugo, or you don't go.
De Yugo GV (deze naam werd alleen voor de Amerikaanse markt gebruikt) gaat in ex-Joegoslavië door het leven als de Jugo 45 (četrdeset i pet). De auto werd door de rockband Zabranjeno pušenje bezongen:

Kazu da su cuda svijeta
piramide Africke
kazu da su cuda svijeta
velike rijeke Indije

Al' nijedno cudo nije
bilo ravno onome
kad je stari uparkir'o
u bascu Jugu 45

Skupio se sav komsiluk
i pola rodbine
ono pola nije moglo
nije moglo od muke

Stara napravila mezu
ispekla 'urmasice
stari otis'o u granap
po jos logistike

Bilo je to dobro vrijeme
sve na kredit, sve za raju, jarane
u auto naspi corbe
pa u Trst po farmerke

Bilo je to dobro vrijeme
te na izlet, te malo na more
u kuci puno smijeha
u basci Jugo 45

Vozio komsija Franjo
da proda jabuke
vozio komsija Momo
da mu zenu porode

Vozio ga dajdza Mirso
kad je is'o u kurvaluke
vozio ga malo i ja
kad bi mazn'o kljuceve


Virio sam jedno vece
iz basce cuo glasove
Momo, Franjo, dajdza Mirso
nesto tiho govore, onda pruzise si ruke

Na komsiju se ne moze
onda popise po jednu i razgulise
izgledao je bas mali to vece
nas Jugo 45

Pobjegli smo jednog jutra
s dvije kese najlonske
prvo malo Lenjinovom
pa preko Ljubljanske

Danas nam je mnogo bolje
novi grad i novi stan
stari nam je postao fora
kantonalni ministar

Ali meni je u glavi
uvijek ista slika, isti fles
stara kuca, mala basca
i u njoj Jugo 45

Ali meni je u glavi
uvijek ista slika, isti fles
stara kuca, mala basca
i Jugo 45


Franjo, Momo en Mirso reden in dezelfde Jugo, maar Joegoslavië bleek te klein voor ze. Zabranjeno pušenje ging uiteen in de oorlog en Zastava werd in 1999 aan diggelen gebombardeerd door de Navo.
In het voorjaar zat ik in de trein van Sarajevo naar Zagreb. In Banja Luka stapte een man van een jaar of zestig in, op weg naar Bosanski novi. Ik vroeg hem naar de naam van de rivier waarlangs we reden en hij zei: "Sana". Zijn kinderen en hijzelf woonden in Zweden, maar oorspronkelijk kwam hij uit Prijedor. Hij was ergens in de jaren negentig vertrokken en nu voor bezoek weer terug in zijn geboorteland.
"Speel je basketball?", vroeg hij.
"Nee, daar ben ik niet lang genoeg voor."
Hij mijmerde over de oude successen van de Joegoslavische basketballers, terwijl hij naar de Sana keek. "Bila je divna zemlja", zei hij opeens. Het was een prachtig land.

3 reacties:

Arie said...

Ik heb die top 50 eens bekeken maar helaas gaat het over de Amerikaanse markt. Ik vraag me namelijk af of onze Daf hoger of lager zou eindigen dan de Yugo op een Europese lijst. Heb zelf helaas nooit in de Yugo gezeten maar dat liedje staat wel in mijn top 5 Joegliedjes! Doe je niet aan YouTube cq Yubitu?

Agram said...

Ik zou ook graag eens in een Jugo rijden, voor het te laat is. Over Daf als auto kan ik niets zeggen, maar het succes van Daf-trucks doet vermoeden dat ze de Europese top-50 niet halen.
YouTube komt eraan...

irma said...

Ik kende het liedje niet, maar het is erg leuk. Het filmpje ook, trouwens.

Heb ooit een half jaar in een Jugo rond mogen rijden toen ik aan de Kroatische kust werkte. Reed best prima. Zeker als je net je rijbewijs hebt..;)
Daarentegen heb ik een Daf (nog)nooit mogen testen.