Kiekjes van de Balkan

Het is koud en nat op de Balkan. De temperaturen liggen ver onder het gemiddelde. Op de toppen van het Medvednica-gebergte, aan de voet waarvan Zagreb is gebouwd, ligt al sneeuw. Op het journaal zagen we een Nederlandse auto die vast was komen zitten in het witte goedje. Automobilisten hadden tien uur nodig voor het traject Rijeka-Zagreb, wat normaal in twee uur te doen is. De beruchte bura blies vrachtwagens en caravans van de weg.
Ideaal filmweer dus. In Zagreb wordt deze week het jaarlijkse filmfestival gehouden, waar onder meer de met (Kroatische) prijzen overladen The living and the dead (Živi i mrtvi) is te zien.
Wie de zonzijde van de Balkan wil zien kan moet op 26 en 27 oktober naar Kriterion in Amsterdam. Onder de noemer Balkan Snapshot Film Festival worden korte films uit de gehele Westelijke Balkan vertoond. Verder wordt er gediscusieerd over de vraag hoe het imago van de Balkan verbeterd kan worden (Branding the Balkans, zaterdag 16.00 uur). Met dat imago is inderdaad nogal wat mis. Veel boeken over de Balkan hebben titels met woorden als genocide, holocaust, destruction, war, collapse, crisis, nationalism. Kortom, zo'n beetje alles wat in het Westen al veel eerder gebeurd is - alleen waren er toen nog geen camera's.

Sarkozy en Tinka uit Sarajevo

Is het huwelijk van de Franse president Sarkozy misschien mislukt door toedoen van een zangeres uit Sarajevo? Het lijkt een onwaarschijnlijk verhaal, maar die zijn op de Balkan het populairst. De 34-jarige Tinka Milinović was een maand geleden namelijk in de Libië om een documentaire op te nemen over de hoofdstad Tripoli als bestemming voor rijke toeristen. Het toeval wil dat Sarkozy daar ook was, voor een wapendeal en voor een groepje opgesloten Bulgaarse verpleegsters. Tinka Milinović is bij Nederlandse fans van het Eurovisiesongfestival misschien bekend als lid van het Zwitserse Six4one, een popgroepje dat in 2006 zeventiende werd in Athene.
Volgens een Bosnisch tijdschrift verbleven Tinka en Nicolas in hetzelfde hotel. Ze omhelsden elkaar, praatten urenlang en Tinka zou zelfs een enorme bos rozen van Sarkozy hebben gekregen. Cecilia Sarkozy zag groen van jaloezie en wist wat haar te doen stond: ze maakte van Nicolas Sarkozy de eerste vrijgezel in het Élysée.

Raad de plaat (5)

Een rubriek "Raad de plaat" voor een weblog over een door Nederlanders bijna volkomen genegeerd deel van Europa kan natuurlijk nooit een succes worden. Want wie komt er wel eens in of ten oosten van de Dinarische Alpen, de hele Balkan dus met uitzondering van de 500 meter brede westkant van de Dinarische Alpen, beter bekend als de Kroatische kust.
Als niemand raadt waar in Zagreb deze pagoda staat, dan komt de volgende foto van de kust. Bekijk Raad de plaat (1) voor de spelregels.

Wel roker, geen alcoholist

Op Zagrebse lantarenpalen kom je soms vreemde berichten tegen. Het is normaal om overal overlijdensadvertenties op te hangen, zodat de buurt kan zien wie er is heengegaan. Vaak zit er een fotootje bij, zodat je weet dat mensen die je alleen van gezicht kent zijn overleden na een zwaar ziekbed en niet aan de gevolgen van een plotselinge hartstilstand.
Dit weekend zag ik een hartverscheurend briefje van een man die op zoek is naar een vrouw. Hij zoekt een vrouw die op hem lijkt, maar we komen niet meer over hem te weten dan dat hij eenzame roker is, maar geen alcoholist. "Nisam alkoholičar, pušač sam." Ik hoop van harte dat hij geluk vindt.


Stem nee, stem HSP

Het Joegoslavië-tribunaal veroordeelde onlangs drie Serviërs die een hoofdrol speelden in de massamoord in het Kroatische Vukovar. Kroaten, van links tot rechts, zijn het erover eens dat de lichte straffen een aanfluiting voor het tribunaal vormen. De held van (rechts) Kroatië, generaal Ante Gotovina, zit al jaren in een Haagse cel en drie Servische massamoordenaars komen er met een oorvijg vanaf - dat is ongeveer de stemming. Premier Ivo Sanader gaat binnenkort naar de Verenigde Naties in New York om Kroatiës woede over de vonnissen te verwoorden, nadat hij en president Stipe Mesic eerst flink ruzie maakten over wie in New York het woord mocht voeren. Sanader is ongetwijfeld oprecht verontwaardigd over de lage straffen, maar ik vermoed dat het hem niet slecht uitkomt. Zijn regerende HDZ staat achter in de peilingen en een bezielende toespraak van "onze" premier in New York zal hem electoraal geen kwaad doen.
In Kroatië gaat het Joegoslavië-tribunaal door het leven onder de naam "Haški tribunal" of simpelweg "Haag" of "Hag". Een partij die nooit iets in Hag heeft gezien is de Hrvatska stranka prava (HSP - Kroatische Rechtenpartij). Vanmiddag stond hun stand bij de roltrap van een winkelcentrum, waar je een handtekening kon zetten tegen Den Haag. "Bescherm je droom" is de slogan en die droom was en is een autonoom en onafhankelijk Kroatië dat zich door niemand de les laat lezen. De huidige HSP is een club rechts-nationalistische oproerkraaiers, met een voorzitter die zijn doctorandustitel bij elkaar loog. Niettemin is de geschiedenis van de partij op z'n zachtst gezegd interessant. Het is de oudste partij van Kroatië (1861) met illustere leiders naar wie talloze pleinen en parken zijn genoemd. Hun voornaamste probleem was, en dat is de kortst mogelijke samenvatting van de Kroatische geschiedenis, dat ze maar niet konden kiezen wie ze het meeste haatten: Wenen, Boedapest, of Belgrado. In 1991 kwam de droom van een onafhankelijk Kroatië uit en sindsdien is het tobben met de HSP. Op 25 november worden verkiezingen gehouden en zullen we zien hoeveel Kroaten Den Haag als nieuwe vijand zien.

Siamese vierling

Wie wij zijn, of denken dat wij zijn, wordt voor een groot deel bepaald door hoe wij anderen zien en hoe anderen ons zien. Maar wat als je vreselijk veel op anderen lijkt? Montenegrijnen hebben de reputatie aartslui te zijn, net als Bosniërs. Zij zijn stijfkoppig en vechtlustig, meer nog dan de Serviërs, want Montenegro is het enige land op de Balkan dat de Turken nooit helemaal onder controle hebben gekregen. De officiële taal was het Servisch, tot gisteren, maar ze gebruiken de ijekavische variant die in Kroatië de norm is. Daarom krijgt een Nederlander die Kroatisch gebruikt in Herceg Novi, een Montenegrijns stadje ten zuiden van Dubrovnik, het verrassende compliment dat hij heel aardig Servisch spreekt. En Montenegrijnse internetadressen eindigen nog altijd op ".yu".
Vandaag heeft Montenegro een kleine stap gezet op weg naar de versterking van de Montenegrijnse identiteit. De diverse politieke partijen die betrokken zijn bij het opstellen van een nieuwe grondwet zijn overeengekomen dat Montenegrijns de officiële taal wordt, maar dat ook Servisch, Bosnisch, Kroatisch en Albanees gebruikt mogen worden. Ik heb alvast medelijden met de Montenegrijnse ambtenaar die moet uitmaken in welke taal iets is geschreven. Hij kan misschien bijkomen in het busstation van Herceg Novi, waar de tijd lekker langzaam gaat.