Het had niet beter kunnen uitkomen. In het jaar waarin Nikola Tesla's (zie "Verbroedering rond Nikola Tesla") honderdvijftigste geboortejaar wordt gevierd, is een nieuwe Tesla opgestaan. Hij heet Marin Soljacic en vertoont opvallend veel gelijkenis met de oude Tesla. Net als Tesla vertrok hij op jonge leeftijd naar de Verenigde Staten en ook hij deed (vooralsnog op papier) een uitvinding die een even grote revolutie teweeg kan brengen als Tesla's ontdekkingen. Sterker nog, de vinding van Soljacic en diens collega's is gebaseerd op een idee van Nikola Tesla dat al een eeuw oud is, maar dat Tesla door geldgebrek nooit kon verwezenlijken: draadloze overdracht van elektriciteit. De elektriciteitsoverdracht is gebaseerd op de resonantie van elektromagnetische velden.
Hoe het werkt weet ik niet, maar veel belangrijker is dat computers, televisies, mobieltjes enzovoort in de toekomst wellicht draadloos gebruikt en opgeladen kunnen worden.
Subscribe
Posts
All Comments
De nieuwe Nikola Tesla
Verbroedering rond Nikola Tesla
In Smiljan werd een nieuw standbeeld onthuld en miljoenen euro's werden vrijgemaakt voor de restauratie van Tesla's geboortehuis en een museum. Aanwezig waren onder andere de Servische en Kroatische presidenten Boris Tadic en Stipe Mesic, de voorzitter van het Kroatische parlement Vladimir Seks en de Kroatische premier Ivo Sanader. Stuk voor stuk laafden ze zich aan de tolerantie die Tesla ("Ik ben trots op mijn Servische afkomst en op mijn Kroatische vaderland") altijd had uitgedragen. Mesic: "Kroatië wilde Tesla uit zijn geheugen wissen. Deze Serviër was trots op zijn Kroatische vaderland en Kroatië koos ervoor dat te negeren. Dat moet vandaag hardop worden gezegd omdat het de waarheid is." Tadic: "Serviërs en Kroaten hadden veel gedeelde glorieuze momenten in hun geschiedenis. Vandaag, aan het begin van de 21ste eeuw, accepteren we geen haat, geweld, etnische zuivering en leed." En hij citeerde Tesla: "Als jullie haat kon worden omgezet in elektrische energie, zouden complete steden worden verlicht". Als klapstuk werd een brief van Kroatische oorlogsveteranen voorgelezen waarin ze spijt betuigden over de vernieling van het standbeeld in de burgeroorlog. Toen ik in Belgrado was, heb ik het Tesla Museum bezocht. Per slot van rekening is Tesla een uitvinder die zich makkelijk met Edison kan meten, helaas behalve wat betreft zijn bekendheid onder het grote publiek. Die relatieve onbekendheid is als je over 's mans uitvindingen leest volkomen onbegrijpelijk.
Tesla slaagde er bijvoorbeeld als eerste in wisselstroom te genereren, bestuurde in al 1898 een bootje met een afstandsbediening, en liet op tientallen kilometers afstand 200 draadloze lampen ontbranden. Zijn genialiteit en voorstellingsvermogen waren zo groot dat veel tijdgenoten dachten dat hij in een fantasiewereld leefde. Zo studeerde hij op een communicatienetwerk waarmee afbeeldingen, berichten en dergelijke verstuurd konden worden en beweerde hij een soort laser te hebben uitgevonden waarmee op 400 kilometer afstand tienduizend vliegtuigen vernietigd konden worden. Zulke claims afdoen als onzin is in het geval van Tesla gevaarlijk, want na zijn dood zijn al diverse van zijn vermeend onrealistische ideeën in praktijk gebracht. Het museum in Belgrado bleek even bescheiden als Tesla's bekendheid. De jongen die aldaar een oogje in het zeil hield, deed speciaal voor mij de deur van het slot en het licht aan. In een ruimte zo groot als twee klaslokalen kun je uitvindingen van Tesla bewonderen. Helaas blijft de betekenis van zijn werk voor bezoekers zonder kennis van het Servisch en van techniek grotendeels in nevelen gehuld. Aardig is om te zien hoeveel aanzien Tesla genoot bij wereldberoemde tijdgenoten zoals Einstein en Kelvin. Hun brieven aan Tesla worden zorgvuldig bewaard.De pot verwijt de ketel
Een paar weken geleden sprak president Mesic afkeurend over politici die begin jaren negentig Kroatiës Ustasa-verleden aangrepen om een eenheidsgevoel onder Kroaten te kweken (zie "Verheerlijking van het kwaad"). Omdat Mesic bekendstaat als anti-nationalist, had niemand verwacht dat hij (zonder het te willen) met die woorden ook zichzelf veroordeelde. Afgelopen zondag dook er namelijk een video op van een toespraak die Mesic begin jaren negentig hield in Oostenrijk voor de Kroatische gemeenschap aldaar. Uit die speech bleek dat Mesic destijds heel anders dacht over concentratiekamp Jasenovac en de Tweede Wereldoorlog dan vandaag. Zo zei hij dat geen enkele Kroaat zich hoefde te verontschuldigen voor Jasenovac en dat de oprichting van de (fascistische vazalstaat) Onafhankelijke Staat Kroatië in 1941 een overwinning voor Kroatië was. De opname van een halve minuut werd in alle journaals uitgezonden en een groot schandaal leek geboren. Maar dat viel erg mee. Op alle zenders - en vooral op staatszender HRT - werd namelijk een nieuwe, ellenlange videoboodschap van Mesic uitgezonden, waarin hij zijn uitspraken kon toelichten en afzwakken.
Mesic herinnerde zich het toespraakje totaal niet meer, maar hij kon het bestaan ervan niet ontkennen. Hij sloot niet uit dat hij zijn uitspraken had gedaan tegen de achtergrond van de strijd tegen de groot-Servische agenda van Slobodan Milosevic en dat hij daartoe was opgehitst door de leiding van Tudjmans HDZ waar hij toen nog bijhoorde. Waarom de video juist nu was opgedoken, wist ook Mesic niet, maar kon hij demagogisch uitleggen wie er achter deze vileine actie zat: iedereen weet namelijk dat de president voor democratie, voor toetreding tot Europa, voor de rechtstaat en tegen fascisme is. Diegenenen die de video openbaar hebben gemaakt, zijn overduidelijk tegen de president en dus ook tegen democratie, tegen Europa, tegen de rechtstaat. En omdat de meerderheid van de Kroaten Mesic tot president koos, zijn "diegenen" ook vijanden van alle Kroaten die een beter land willen. Mesic nam nog net niet het woord "volksvijanden" in de mond, maar het werd wel duidelijk dat hij goed thuis is in de communistische redeneertrant. Staatszender HRT nam onmiddellijk de rol aan die je van een zender in een communistische land verwacht: de journalisten die besloten hadden de nationalistische video van Mesic uit te zenden, werden (voor korte tijd) geschorst wegens "onprofessionaliteit". Vjesnik, toch de beste krant van Kroatië, drukte op pagina 2 de verdediging van Mesic integraal af. De storm is nog niet helemaal overgewaaid, want er gaan geruchten over meer video-opnamen met foute uitspraken van de president.
Vuurtje stoken in een natuurpark
Deze zomer waren we op een snikhete dag te gast bij een Finse vriendin in Kutina, een uurtje rijden van Zagreb. Kutina ligt aan de rand van natuurpark Lonsko Polje en we spraken af nogmaals naar Kutina te komen om het park te verkennen. Er ging wat tijd overheen, maar onlangs reden we dan toch voor de tweede maal naar Kutina. (We hingen lange tijd achter een Nederlandse bestelauto, met reclame voor een bedrijf dat houten speelgoed maakt.) Een vriend van een vriendin van een vriendin kende het park op zijn duimpje en we reden hem achterna de natuur tegemoet. Zonder gids heeft het geen zin om het park te bezoeken, want je zou het in de eerste plaats niet eens kunnen vinden. Over een onverharde weg kom je door een Roma-dorp waar kinderen vlak voor de neus van de auto levensgevaarlijke capriolen uithalen. Eenmaal buiten het dorp zie je een surrealistisch landschap voor je: een niemandsland vol geplette autowrakken, koelkasten en halfingestorte huizen. Als klap op de vuurpijl rijd je langs een dijk waarachter een gigantische hoeveelheid fosfor is opgeslagen. Na nog een tijd een weg vol kuilen te hebben gevolgd, reden we een bos in en stopten bij een picknickplaats, vlakbij een riviertje met bruin water. Langs de oever lagen wat gammele bootjes en op de kant stond een stokoude Mercedes.
Tijd voor een stevige lunch! Op aanwijzing van onze gids sprokkelden we hout om meegebrachte worsten (kobasice) en net gevangen vis te roosteren. Het is moeilijk voorstelbaar dat er veel huist in het bruine water, maar het is een waar vissersparadijs. Terwijl onze gids de maaltijd bereidde, bracht zijn vriend ons met een bootje naar zijn houten weekendhuisje (vikendica) aan de overkant. Daar werden we opgewacht door een groepje mannen op wier gezondheid we het tweede en derde bekertje rakija dronken. Van zoveel drank moet je naar het toilet (er was zelfs wc-papier).
Terug bij de gids lieten we ons de vis, worst en zelfgemaakte wijn goed smaken. Na de lunch stapten we weer in het bootje en voeren we over een kanaal dat in opdracht van Frans Jozef met blote handen was uitgediept ten behoeve van de scheepvaart. Als de sneeuw smelt, stijgt het waterpeil in Lonsko Polje met twee tot drie meter en is een veel groter deel bevaarbaar. De gids wees ons op de horizontale streep op de bast van veel bomen; tot zo hoog was het water dit voorjaar gekomen. Na nog een vikendica en een paar ziveli's (proost) togen we richting Krapje - een dorp langs de Sava waar we wegens het duister niets van hebben gezien - voor fis paprikas, een specialiteit uit Slavonië. De pittige paprikasoep met stukken riviervis smaakte goed, en de soep in het bijzonder.
Voorlopig heb ik het wel even gehad met riviervissen. Ze hebben nogal veel graat en hoe meer je ervan eet, hoe sterker je aan het modderige water moet denken waarin ze gedijen. Op de terugweg naar Kutina stopten we om linksaf te slaan, totdat onze gids een politiewagen zag en besloot rechtdoor te rijden. Dat vond de politie een vreemde manoeuvre en dus werden we staande gehouden voor een alcoholcontrole. Onze chauffeur kwam er goed vanaf, de gids minder. Gelukkig was er vlakbij een café waar we de schrik konden wegdrinken.
Verheerlijking van het kwaad
Zagreb is vergeven van de graffiti en onderstaande symbolen kom je regelmatig tegen. De "U" staat voor de Ustase, soms met een katholiek kruisje erboven om orthodoxen angst aan te jagen: de Ustahe noemden Serviërs "Kroaten die het oosterse geloof aanhangen". Om de foto's te maken hoefde ik niet ver te lopen, want alle symbolen zijn op en rond het terrein van de Faculteit Filosofie te vinden.Grote Vier
De voetbalcompetitie in Kroatië is het volgen niet waard. Behalve Dinamo Zagreb en Hajduk Split doet geen enkele van de tien overige clubs in de hoogste divisie echt mee om de landstitel. Het is wel eens grappig om op televisie een wedstrijd tussen bijvoorbeeld Medumorje en Varteks te zien: slecht gras en slecht voetbal, geen tribunes, een handvol supporters die achter een reclamebord staan. Maar spannend is het niet.
Omdat de competitie veel lijkt op die in Servië (daar maken Rode Ster en Partizan, beide uit Belgrado, de dienst uit) kwam Rode Ster-voorzitter Dragan Stojkovic al anderhalf jaar geleden met het plan om in Belgrado de Grote Vier tegen elkaar te laten spelen. Sindsdien is het plan regelmatig onderwerp van discussie. Dinamo ziet er wel wat in, Hajduk niet. De Hajduk-voorzitter wil wel een regionale competitie met clubs uit Oostenrijk, Slovenië, Hongarije enzovoort, maar herhaalt "voor de honderdste keer" geen zin te hebben in een "yu-liga". Kortom, leuk voetbal is nog heel ver weg.
Afgang in Amerika
Kroatiës grootste popster heet Severina. Op de Balkan is ze zo beroemd dat ze alleen met haar voornaam wordt aangeduid. Daarbuiten is Severina Vuckovic vooral bekend als deelneemster aan het Eurovisiesongfestival 2006 - ze werd dertiende - en om een uitgelekte seksvideo waarin ze de hoofdrol speelt. Voor een beetje ster is Kroatië al snel te klein en ook Severina besloot het in de Verenigde Staten en Canada te proberen. Daar wonen per slot van rekening tienduizenden ex-Joegoslaven die haar een warm onthaal zouden bezorgen. In 24Sata, het slechtste dagblad van Kroatië, konden we lezen hoe Severina als een "Hollywood diva" naar Atlanta reisde: de reis duurde 11 uur en koste 9.000 euro. In Atlanta werd ze opgehaald met een luxueuze Hummer die plaats bood aan een man of twintig. En daarmee hield het op, want al een paar dagen later zien we foto's van een humeurige Severina die met haar manager door een uitgewoonde wijk in Zagreb loopt. De tournee is namelijk enorm geflopt. In Atlanta werden slechts 50 kaarten verkocht en in Los Angeles maar 20. Volgens de organisator werd ze geboycot door de Kroatische diaspora: radiostations maakten geen reclame en er waren veel te weinig posters opgehangen. In Vancouver zou zelfs zijn gedreigd met een bomaanslag. De reden: het organiserende bedrijf wordt geleid door een Serviër. Bovendien zouden Severina's concerten plaatsvinden op neutraal terrein - dat wil zeggen: in zalen waar eerder ook Bosniërs en Serviërs optraden - en niet in speciale Kroatische clubs.
