Posts
Vorige week zag ik een aflevering van Future Express, een programma dat met vertraging door BVN wordt uitgezonden. De aflevering "Zagreb-Mostar Express" (Aflevering 3 - Ontwaken in een nieuwe droom - Bosnië) ging over voormalig Joegoslavië, de oorlog van toen, de jongeren van nu en hun dromen over morgen. De aflevering is hier te bekijken.
Strikt genomen rijdt de trein van Zagreb naar Ploče, beide plaatsen in Kroatië, maar het is tekenend voor de Kroatische geografie en geschiedenis dat Ploče, een foeilelijk kuststadje, per trein alleen via Bosnië te bereiken is. Daarmee is Ploče overigens beter af dan Dubrovnik, dat ook per auto niet te bereiken is zonder door Bosnië te rijden en geen enkele spoorverbinding heeft.
Ik vond het een interessante aflevering, als was het maar omdat ik zelf wel eens van Mostar via Sarajevo naar Zagreb ben gereisd en daar destijds een berichtje over schreef. Het was ook een ontroerende uitzending, vol met jonge mensen die de oorlog als stompzinnig en zinloos zagen, veroorzaakt door slechte leiders. Zelf gaven ze niet om nationaliteit en beschouwden ze iedereen als gelijk. Je zou willen dat iedereen zo open en onbevooroordeeld in het leven stond...
Dat is ook mijn kritiek op de reportage (de soms foutieve ondertiteling is een andere zaak). Het doet ons goed als mensen (moslims, Serviërs en Kroaten) zeggen dat oorlogen zinloos zijn en nationaliteiten onbelangrijk. Maar hoeveel mensen in deze regio denken dat eigenlijk? Hoe representatief waren de geïnterviewden eigenlijk? Heeft de regisseur zich in de maling laten nemen, heeft hij speciaal gezocht naar tolerante, open jongeren of zat de trein toevallig bomvol met goedwillende, elkaar liefhebbende mensen die stuk voor stuk een familielid of tenminste hun eigendommen waren kwijtgeraakt door de oorlog? Zaten er ook "normale" mensen in die trein?
Nogmaals, het was prachtig om te zien dat er in Bosnië jonge mensen wonen die zich over oude tegenstellingen willen heenzetten en dromen van een fraaie toekomst, maar zij vormen geen doorsnede van ex-Joegoslavië. Nog diezelfde week, in de achtertuin van een aanpalend huis, spraken een Kroatisch meisje en twee Nederlandse jongens met elkaar. Ik brandde van nieuwsgierigheid om die jongens te vragen wat ze in Zagreb deden, maar geneerde me ervoor om uit het raam te gaan hangen en te roepen naar het gezelschap dat luidruchtig bier en rakija dronk achter wat struiken. Ik verstond slechts flarden van het gesprek, maar de uitspraak van het meisje dat ze "Serviërs niet kan uitstaan" ontging me niet. Misschien heeft ze er goede redenen voor.
Minder goede redenen had de Kroatische snotaap in de trein naar Križevci die "Srbe na vrbe!" door de coupé schreeuwde. Vrij vertaald: "Serviërs aan de hoogste boom!" Hij was te jong om de oorlog te hebben meegemaakt, maar oud genoeg om het rookverbod in de trein te negeren.
"Heb je er last van als ik rook," vroeg hij aan het meisje tegenover hem.
"Helemaal niet," zei ze giechelend.
Hij: "Ik heb ook nooit ergens last van, behalve van Serviërs."
Het bovenstaande is natuurlijk ook niet representatief - gelukkig niet - maar wel een nuancering op het roze toekomstbeeld dat Future Express liet zien. Het merkwaardige is dat de programmamaker, Rob Hof, aan het begin zei dat hij zich thuisvoelt in voormalig Joegoslavië want zijn vrouw is Sloveens. Juist van hem zou je dan verwachten dat hij mensen met uiteenlopende meningen aan het woord laat. Als we dat niet doen, dan vragen we ons over een paar jaar af "hoe het zo ver heeft kunnen komen". En dan doel ik op de splitsing van Bosnië, waarover in de reportage met geen woord is gerept, maar die onvermijdelijk lijkt.
Strikt genomen rijdt de trein van Zagreb naar Ploče, beide plaatsen in Kroatië, maar het is tekenend voor de Kroatische geografie en geschiedenis dat Ploče, een foeilelijk kuststadje, per trein alleen via Bosnië te bereiken is. Daarmee is Ploče overigens beter af dan Dubrovnik, dat ook per auto niet te bereiken is zonder door Bosnië te rijden en geen enkele spoorverbinding heeft.
Ik vond het een interessante aflevering, als was het maar omdat ik zelf wel eens van Mostar via Sarajevo naar Zagreb ben gereisd en daar destijds een berichtje over schreef. Het was ook een ontroerende uitzending, vol met jonge mensen die de oorlog als stompzinnig en zinloos zagen, veroorzaakt door slechte leiders. Zelf gaven ze niet om nationaliteit en beschouwden ze iedereen als gelijk. Je zou willen dat iedereen zo open en onbevooroordeeld in het leven stond...Dat is ook mijn kritiek op de reportage (de soms foutieve ondertiteling is een andere zaak). Het doet ons goed als mensen (moslims, Serviërs en Kroaten) zeggen dat oorlogen zinloos zijn en nationaliteiten onbelangrijk. Maar hoeveel mensen in deze regio denken dat eigenlijk? Hoe representatief waren de geïnterviewden eigenlijk? Heeft de regisseur zich in de maling laten nemen, heeft hij speciaal gezocht naar tolerante, open jongeren of zat de trein toevallig bomvol met goedwillende, elkaar liefhebbende mensen die stuk voor stuk een familielid of tenminste hun eigendommen waren kwijtgeraakt door de oorlog? Zaten er ook "normale" mensen in die trein?
Nogmaals, het was prachtig om te zien dat er in Bosnië jonge mensen wonen die zich over oude tegenstellingen willen heenzetten en dromen van een fraaie toekomst, maar zij vormen geen doorsnede van ex-Joegoslavië. Nog diezelfde week, in de achtertuin van een aanpalend huis, spraken een Kroatisch meisje en twee Nederlandse jongens met elkaar. Ik brandde van nieuwsgierigheid om die jongens te vragen wat ze in Zagreb deden, maar geneerde me ervoor om uit het raam te gaan hangen en te roepen naar het gezelschap dat luidruchtig bier en rakija dronk achter wat struiken. Ik verstond slechts flarden van het gesprek, maar de uitspraak van het meisje dat ze "Serviërs niet kan uitstaan" ontging me niet. Misschien heeft ze er goede redenen voor.
Minder goede redenen had de Kroatische snotaap in de trein naar Križevci die "Srbe na vrbe!" door de coupé schreeuwde. Vrij vertaald: "Serviërs aan de hoogste boom!" Hij was te jong om de oorlog te hebben meegemaakt, maar oud genoeg om het rookverbod in de trein te negeren.
"Heb je er last van als ik rook," vroeg hij aan het meisje tegenover hem.
"Helemaal niet," zei ze giechelend.
Hij: "Ik heb ook nooit ergens last van, behalve van Serviërs."
Het bovenstaande is natuurlijk ook niet representatief - gelukkig niet - maar wel een nuancering op het roze toekomstbeeld dat Future Express liet zien. Het merkwaardige is dat de programmamaker, Rob Hof, aan het begin zei dat hij zich thuisvoelt in voormalig Joegoslavië want zijn vrouw is Sloveens. Juist van hem zou je dan verwachten dat hij mensen met uiteenlopende meningen aan het woord laat. Als we dat niet doen, dan vragen we ons over een paar jaar af "hoe het zo ver heeft kunnen komen". En dan doel ik op de splitsing van Bosnië, waarover in de reportage met geen woord is gerept, maar die onvermijdelijk lijkt.
7 reacties:
Ben verleden maand nog met de trein van Delnice naar Rijeka gereden. Mooie uitstap als je niet gehaast bent, mooie zichten ook, maar ik waande me wel in de serie Dr. Beeching (http://nl.wikipedia.org/wiki/Oh,_Doctor_Beeching!)
TV-programma's op NL/VL televisie : 99% is gemaakt met één visie in het achterhoofd, niets is makkelijker dan manipuleren met het medium tv.
Vandaag nog een artikel in een Vlaamse krant over het waarschijnlijk onvermijdelijke uiteenvallen van Bosnie. U-weet-wel, Bosnie het land dat een voorbeeld nam aan Belgie, waar "alle gemeenschappen in pijs en vree samenleven".
Dank voor de tip over het artikel. 't Gaat denk ik om dit stuk in De Standaard. De auteur is overduidelijk nooit in Ploče geweest, anders zou hij de term "badplaats" in geen honderd jaar hebben gebruikt voor dat afzichtelijke havenstadje.
Overigens ben ik het met zijn laatste zin eens. "Kroaten lonken naar Zagreb, Serviërs naar Belgrado en de Bosniakken vrezen verweesd achter te blijven in een opgedeeld land." Alleen lonkt Zagreb iets minder naar de Bosnische Kroaten, die door sommige Kroatische Kroaten als primitief, arm en nationalistisch worden gezien.
Hee, niet meer in het Engels??
Ik heb in Mostar andere verhalen gehoord in de trant van: als de NAVO militairen hier weg gaan is het meteen weer bonje of zelfs oorlog.
Mijn Nederlandse blog leed een zieltogend bestaan en nadat ik Croatian Crescent had heringericht, dacht ik: waarom niet zowel in het Engels als in het Nederlands? Nadat ik de aflevering van Future Express had gezien, wilde ik er wel een stukje over schrijven, maar dat zou voor een Engelstalig publiek maar matig interessant zijn. Vandaar dus in het Nederlands... Maar er blijven ook Engelse stukken verschijnen.
hej, ik blijf me een beetje storen aan het feit dat je in de overtuiging kritisch te zijn, toch niet verder kijkt dan de eerste 1-dimensionale laag van de dingen. ik had echt graag gezien dat je, na al die jaren dat je daar bent, de zaken in meerdere lagen had leren beschouwen. jammer, je blijft de buitenstaander die neerkijkt en daarmee mis je enorm veel.
Mijn bezwaar tegen de uitzending was juist dat die aan de oppervlakte bleef. Ik geloof niet dat ik ergens op neerkijk, ik weet alleen dat er hier ook veel mensen wonen die een veel minder open en kosmopolitische inslag hebben dan de reizigers die aan het woord kwamen. Maar ik laat me graag overtuigen door het tegendeel, want daar zou iedereen hier mee geholpen zijn. Ik ben ook wel benieuwd naar de soort blik waarmee jij (buitenstaander, ingewijde?) ernaar kijkt.
een manier om te kijken is bijvoorbeeld, naar de diepte van de op het eerste gezicht zo 'minder open en kosmopolitische' inslag van mensen zoeken. jouw extentiaal is een andere dan die van de mensen daar, daarmee zal je extentieel ook anders zijn. hiermee zeg ik al, dat die maakbaarheid van het zelf die bij jou zo sterk doorschemert, niet zo maakbaar is als je zelf denkt.
Post a Comment